Sözleşme Türleri
Sözleşme (akit, bağıt, mukavele,kontrat), iki tarafın bir hukuki sonucu elde etmek üzere iradelerini karşılıklı ve birbirlerine uygun suretle açıklamaları demektir.
İnşaat sözleşmesi ise yüklenicinin, iş sahibinin ödemeyi borçlandığı bir bedel karşılığında taşınmaz bir yapı eseri meydana getirip, bunu teslim etmeyi borçlandığı sözleşmedir.
“İnşaat Sözleşmesi Türleri Nelerdir?”
Uygulama metodları, taraflar, ödemeler veya sözleşme şekilleri gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak inşaat sözleşme türlerini aşağıdaki şekilde gruplandırabiliriz.
1.Finansman modeline göre:
Yap-İşlet-Devret tipi ihalelerde yapılan sözleşme
Arsa payı karşılığı sözleşme
2.Müteahhidin yapısına göre:
Ortak girişim
Alt yüklenicilik
3.Müşavir Mühendislik Sözleşmesi
4.Standart ve Standart Dışı Sözleşmeler
Kamu ihale sözleşmesi
FIDIC
5.Proje Teslim Sistemlerine göre:
6.Ödeme Şekillerine göre:
Sabit fiyat veya götürü bedel sözleşmeler
Maliyet karşılayıcı sözleşmeler
1. Finansman Modeline Göre İnşaat Sözleşmeleri
1.1 Yap-İşlet-Devret tipi ihalelerde yapılan sözleşme
Yap İşlet Devret Modeli ; “İleri teknoloji ve yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan kamu projelerinin gerçekleştirilmesinde kullanılmak üzere gerçekleştirilen özel bir finansman modeli olup, yatırım bedelinin elde edilecek kâr dahil şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesidir”
Yap-İşlet-Devret modelinin çıkış noktası, devletin görevi olan altyapı yatırımlarına özel sektörün katılımını sağlamak ve yurt dışından sermaye getirerek kısa ve uzun vadede istihdam ve hizmet olanaklarını arttırmaktır.
Devletin dış finansmanı uygun koşullarda sağlayamadığı yatırım ve hizmetlerde, özel sektör vasıtası ile finansman açığının kapatılmasına yönelik geliştirilen modeller genel olarak Kamu Özel Sektör İşbirliği (KÖİ)(Public Private Partnership: PPP) olarak anılmaktadır.
Yap-İşlet-Devret modeli ise ülkemizde en yaygın olarak kullanılan KÖİ modelinin bir türüdür.
BOT (Build-Operate-Transfer- yap işlet devret), BTO (Build-Transfer-Operate -Yap-Devret-İşlet), BRT(Build-Rent-Transfer-Yap-Kirala-Devret), BOO (Build-own-operate –Yap-Sahip ol- İşlet) vb.
Yap-İşlet-Devret Modelinin Yakın Dönem Uygulama Alanları
Mahalli İdarelerin Uygulamaları
Otoyol Uygulamaları
Serbest Bölge Uygulamaları
Enerji Alanındaki Uygulamalar
Yap-İşlet-Devret Modelinin Yapısal Düzeneği
Yap-İşlet-Devret modeli ile başlanan bir proje için genel olarak üç dönem söz konusudur;
Hazırlık Dönemi
Tarafların Belirlenmesi
Taraflar Arası Sözleşmeler
1.2 Arsa payı karşılığı sözleşme
Halk arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi olarak bilinen, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi, arsa sahibi veya sahipleri ile arsa payı karşılığı inşaatı yapmayı taahhüt eden yüklenici arasında imzalanır.
Müteahhit arsa üzerinde inşaatı yapma, arsa sahibi de inşaatın bitiminde müteahhide anlaşılan miktarda bağımsız bölüm devretme sözü verir. Yani müteahhit yaptığı işin bedelini para olarak değil taşınmaz olarak alır. Bu nedenle yapılan iş kat karşılığı inşaat ya da arsa karşılığı inşaat olarak anılır.
(!) İnşaat sektöründe en çok uygulanan sözleşme tipi olduğundan; en çok uyuşmazlığın görüldüğü sözleşme tipidir.
Yüklenicinin Sorumlulukları;
Eseri meydana getirme
Meydana getirilen eserin teslimi
Kusurlu meydana gelen eserin kusur ve eksikliklerinin giderilme
İş Sahibinin Sorumlulukları
Arsanın inşaata elverişli ve kusursuz olarak teslim etmesi
Gerektiğinde yükleniciye vekâlet verilmesi
İmar durumuna ve sözleşmeye uygun plan ve projelerin yapılması
İnşaat ruhsatı alınması
Sözleşmede belirlenen arsa payının devri